Column voor Toezine oktober 2016
Het leuke van innoveren is dat daarmee je eigen bestaansrecht ter discussie komt te staan. Innovaties en veranderingen roepen de vraag op: waarom doe ik dit eigenlijk allemaal? Wat heeft de samenleving aan mijn inspanningen? Kan het ook goed gaan als er helemaal geen toezicht nodig is? Dat laatste is namelijk het allerbeste.
LEF
Er is natuurlijk wel wat lef nodig om vragen te stellen bij het bestaansrecht van toezicht. Ik vraag me serieus af of er wel steeds problemen bestaan waarvoor (nieuwe) regels nodig zijn, die vervolgens gehandhaafd moeten worden. Het is niet voor niets een politieke hobby om te roepen dat we minder regels moeten hebben. Maar als die regels er eenmaal zijn en we vinden ze nog steeds nuttig, is er dan ook altijd toezicht nodig? Of kan het misschien ook totaal anders?
Een simpel voorbeeld is parkeertoezicht. Dat is niet nodig bij parkeergarages. In de trein loopt straks geen conducteur meer rond, als alle toegangspoortjes goed werken. En zijn snelheidscontroles op termijn nog echt noodzakelijk? Ik denk het ook niet.
ALLEMAAL EEN KASTJE
Veel verzekeringsmaatschappijen, waaronder de ANWB, werken er al mee: een kastje met een soort TomTom, dat bijhoudt of je te hard rijdt. Er zijn ook apparaten die meten of je hard optrekt, plotseling remt of piepend door de bochten gaat. Hoe beter je rijgedrag, hoe lager de premie. Vooral bij jongeren, die traditiegetrouw veel brokken veroorzaken, schijnt deze aanpak erg effectief te zijn. Moeten we niet allemaal zo’n kastje in de auto?
Te hard rijden veroorzaakt jaarlijks talloze doden en (ernstige) gewonden. Willen we daar echt wat aan doen? Tegenwoordig zit in elke nieuwe auto wel een navigatiesysteem. Die zou elke maand voor jou wel een lijstje kunnen uitdraaien: een overzicht van hoe vaak je te hard hebt gereden en wat je verbeterpunten zijn. Dat scheelt een hoop CJIB en verkeerspolitie. Maar als ik het idee op verjaardagen ter sprake breng, is niemand enthousiast.
MINDSET
Uiteindelijk komt het er, denk ik, op neer dat mensen de vrijheid willen hebben om af en toe de regels te overtreden. Dat geldt net zozeer voor automobilisten als voor accountants, de chemische industrie en andere doelgroepen van toezicht.
Voor echte innovaties in toezicht is, naast allerlei technische snufjes, ook verandering van de maatschappelijke mindset nodig. Er moet een principiële bereidheid bestaan om regels na te leven en om daarover transparant te zijn. Een discussie over de zin en onzin van regels zal ongetwijfeld opnieuw losbarsten. Dat is prima als dat leidt tot zinvolle, logische regels. Want die maken het gewoon makkelijker om regels na te leven.
Nog geen reacties.